به گزارش افق‌اقتصاد آنلاین، چون که گل بگذشت و گلشن شد خراب، بوی گل را از که یابیم از گلاب؛ می‌توان علت محبوبیت مراسم گلاب گیری کاشان را در این بیت شعر مولانا یافت. عطر گلاب، بوی گل سرخ و لطافت گلبرگهای باعث شده تا جشنواره گلابگیری کاشان هر ساله گردشگران بسیاری را به سوی این دیار می‌کشاند. اگر شما هم تمایل دارید با این مراسم سنتی آشنا شوید؛ بیایید نگاهی دقیق‌تر به روش تولید گلاب، جشنواره گلابگیری کاشان و فصل گلاب گیری و انواع گلاب بیندازیم.
تاریخچه گلاب گیری کاشان
بر اساس اسناد و مدارک موجود، ایرانیان اولین افرادی بودند که دستگاه تقطیر مایعات را اختراع کردند. البته در یونان قدیم عصاره گلبرگهای گل سرخ را می‌گرفتند و آن را در روغن می‌جوشاندند تا از محصول نهایی برای مصارف پزشکی استفاده کنند؛ اما دباره روش گلاب گیری و تقطیر مایعات اطلاعاتی نداشتند.
ایران اولین کشوری بود که با استفاده از روش تقطیر مایعات توانست اسانس گل سرخ یا همان گلاب را تولید کند و آن را به کشورهای دیگر جهان نیز آموزش داد. ابوعلی سینا، حکیم، طبیب و دانشمند ایرانی، سال‌های زیادی از عمر خود را وقف پژوهش درباره تولید اسانس با روش تقطیر کرد. او نخستین فردی بود که از گلهای محمدی گلاب تولید کرد و به آن را جوهره گل سرخ نامید.
جشنواره گلاب گیری کاشان
در قدیم مراسم گلابگیر به این شکل بود که گلهای چیده و جمع‌آوری می‌کردند. سپس گلهای چیده شده را با چهارپایان به کارگاه گلاب گیری می‌بردند. در تمام طول مسیر صدای سازودهل همراه بار گل بود. امروزه نیز در برخی از مناطق مراسم گلابگیری به همین روش انجام می‌شود.
امروزه در فصل گلاب گیری کاشان (اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد ماه) باغ‌داران به کمک اهالی گلهای محمدی را می‌چینند و به کارگاه‌های گلاب گیری می‌برند. البته بعضی از باغ‌داران کارگاه گلابگیری دارند، اما آن‌هایی که کارگاه ندارند گلهای سرخ را به کارگاه‌های گلابگیری می‌فروشند.
اگر در زمان گلابگیری به قمصر یا نیاسر بروید؛ می‌توانید مراسم گلاب گیری کاشان را از نزدیک تماشا کنید. گفتنی است در کارگاه‌های گلابگیری از بازدیدکنندگان با شربت‌های گیاهی خنک و گوارا پذیرایی می‌شود تا گرمای هوای آن‌ها را آزاد ندهید.
زمان گلاب گیری کاشان
فصل گلاب گیری کاشان در اوایل بهار است؛ به‌طور دقیق‌تر زمان گلاب گیری نیز از اواسط اردیبهشت ماه تا اواسط خرداد ماه محسوب می‌شود. در این بازه زمانی اگر به کاشان بروید مراسم گلاب گیری را از دست نخواهید داد. البته باید گفت زمان گلاب گیری کاشان بستگی به خنکای هوا دارد. برای اطلاع از زمان گلاب گیری کاشان حتما پیگیر خبرها باشید چرا که به زمان رویش و شکفته شدن گلها بستگی دارد. اما آنچه که مشخص است در فاصله بین نیمه دوم اردیبهشت ماه تا نیمه اول خرداد ماه می‌توانید شاهد این مراسم سنتی زیبا در کاشان باشید.
روش سنتی گلاب گیری
در گلابگیری به روش سنتی هر یک کیلو گل‌برگ را با یک لیتر آب در دیگی مسی می‌ریزند و دیگ را روی هیزم می‌گذارند. درپوش دیگ را می‌گذارند و با تعبیه واشر لاستیکی بین دیگ و درپوش از خارج شدن بخارها جلوگیری می‌کنند. روی در دیگ سوراخی تعبیه شده که محل اتصال لوله های استیل و آلومینیومی است و سر دیگر لوله، به پارچ مسی می‌رسد.
هنگامی که محتویات دیگ به جوش آمد، بخار آن از طریق لوله‌ها به پارچ مسی بزرگی که داخل آب سرد قرار دارد می‌ریزد. از سرد شدن این بخارها، گلاب به دست می‌آیند. این فرآیند بین ۵ تا ۷ ساعت طول می‌کشد و در هر پارچ حدود ۳۰ الی ۴۰ لیتر گلاب به دست می‌آید. برای تهیه گلاب دو آتیشه که عطر و بویی بهتر دارد؛ به جای آب به گل‌برگ‌ها گلاب اضافه می‌کنند. گلاب مرغوب باید کاملا بی‌رنگ و فاقد هر گونه رسوب و ذرات خارجی باشد.
انواع گلاب
یک هزار و ۵۰۰ کارگاه گلابگیری که در کاشان وجود دارد، که هرسال حدود ۱۵هزار تن گلاب تولید می‌کنند. جالب است بدانید که گلاب انواع مختلفی دارد؛ بیایید با انواع مختلف گلاب آشنا شویم.
- گلاب سنگین (درجه یک): به گلابی که ۱۰۰ میلی‌لیتر از آن حداقل دارای ۳۵ میلی‌گرم اسانس باشد؛ گلاب درجه یک گفته می‌شود. گلابی سنگین است که از افزودن ۳۰ کیلوگرم گل مرغوب به آب حدود ۴۰ لیتر گلاب از آن به دست آید. نام دیگر این نوع گلاب ۵ منی است. از هر یک کیلوگرم گل محمدی حدود یک لیتر گلاب به‌دست می‌آید. گلاب عالی باید کاملا بی‌رنگ و زلال باشد.
- گلاب سبک (درجه دو): اگر از ۱۵ کیلوگرم گل ۴۰ لیتر گلاب به دست آید، گلاب حاصل درجه ۲ است.
- گلاب دو آتشه: گلاب دو آتشه وقتی به‌دست می‌آید که بعد از یک بار تقطیر و گلاب گیری، در مرتبه دوم به جای آب روی گلهای دورن دیگ، گلاب ریخته شود. یعنی گلاب به دست آمده در مرحله اول مجددا با گل تازه تقطیر شود.
- گلاب سه آتشه (سه گل): اگر گلابگیری برای بار سوم تکرار شود، یعنی گلاب دو آتشه را دوباره با گل تازه تقطیر کنند؛ به آن گلاب سه آتشه می‌گویند.
- گلاب پس آب: این گلاب وقتی تولید می‌شود که بعد از تقطیر دوباره به تفاله‌های دیگ آب اضافه شود و تفاله‌های گل برای بار دوم تقطیر شوند. این گلاب کیفیت خوبی ندارد.
- گلاب زیرعطری: این گلاب با پارچ مخصوص تهیه می‌شود. برای تولید آن به جای گرفتن ۴۰ لیتر گلاب از ۳۰ کیلوگرم گل، تنها ۷ لیتر گلاب گرفته می‌شود. در این فرآیند بیشتر گرفتن عطر گل محمدی مدنظر است.
گلابگیری در چه مناطقی برگزار می‌شود؟
با رفتن به شهرهایی که در ادامه به شما معرفی می‌شود. هم مراسم گلاب گیری را خواهید دید و هم می‌توانید در مسیر رسیدن به آنجا به بناهای تاریخی نیز سری بزنید.
- قمصر
برای دیدن گلاب گیری در قمصر باید پس از رسیدن به کاشان حدود نیم ساعت دیگر در راه باشید. اتوبان کاشان-قمصر مسیری است که باید طی کنید تا به قمصر زیبا برسید.
ویژگی سفر به شهر تاریخی قمصر این است با یک تیر چند نشان می‌زنید. نرسیده به قمصر می‌توانید از کاروانسرا و باغ پرندگان دیدن کنید همینطور در این مسیر وجود یک کمپ خستگی سفر را از تن‌تان می‌زداید. زمان گلاب گیری در قمصر زودتر شروع می‌شود در اواسط اردیبهشت ماه این مراسم را در اینجا خواهید دید. در شهر قمصر در کارگاه‌های سطح شهر دیگ‌های مسی و دیگچه‌های درون آب شما را دعوت به دیدن فرایند گلاب گیری می‌کند.
- نیاسر
نیاسر شهر دیگری است که می‌توانید مراسم گلاب گیری را در آنجا ببینید. بعد از طی مسیری ۴۰ دقیقه‌ای و گذر از اتوبان کاشان-خمین به نیاسر می‌رسید در نیاسر نیز در فصل گلابگیری شهر حال و هوای دیگری دارد.
۳٫ برزک
برزک شهری است که فاصله بیشتری از کاشان دارد. از کاشان حدود یک ساعت تا برزک راه است. برزک بیشترین سهم گل را در منطقه دارد. این شهر هوای خنک‌تری نسبت به کاشان دارد؛ بنابراین فصل گلاب گیری در آن کمی دیرتر شروع می‌شود. در خرداد ماه می‌توانید به دیدن مراسم گلاب گیری در این شهر بروید.
- جوشقان
جوشقان نیز از دیگر شهرهای کاشان است که میزبان شما برای مراسم گلاب گیری است. با طی مسیری در حدود ۴۰ دقیقه از کاشان به جوشقان می‌رسید. برای رسیدن به جوشقان بعد از ورود به اتوبان کاشان-خمین به یک دو راهی می‌رسید که از اینجا وارد جاده جوشقان- استرک خواهید شد. در این مسیر می‌توانید از یخچال تاریخی جوشقان نیز دیدن کنید.
حضور در جشنواره گلاب گیری کاشان و دیدن این آداب و رسوم تجربه‌ای است که در هیچ سفر دیگری رقم نخواهد خورد. با شرکت در این مراسم ستنی و لذت بخش، می‌توانید حال‌وهوایی تازه کنید و عرقیجات تازه بخرید. اگر حوصله برنامه‌ریزی برای سفر ندارید؛ پیشنهاد می‌کنیم در فصل بهار یک تور گلاب گیری کاشان بخرید و از این جشنواره دیدن کنید. تورهای گلاب گیری کاشان همیشه از محبوب‌ترین تورها در فصل بهار هستند.
